ΙΣΤΟΡΙΑ

Οι αναφορές στην περιοχή, μας γυρίζουν στα χρόνια του Ομήρου στο έπος της Ιλιάδας με τη φράση «Ερμιόνη Ασίνην τε βαθύν κατά κόλπον εχούσας», αναφερόμενος στη θαλάσσια περιοχή έμπροσθεν της Αρχαίας Ασίνης, το Τολό. Από εδώ αναχώρησε η ναυτική δύναμη του Αγαμέμνονα για την Αυλίδα κατά τον Τρωϊκό πόλεμο. Τους μ.Χ αιώνες, το Τολό παρότι ακατοίκητο είναι το ασφαλές αραξοβόλι όλων των κατά περίοδους κατακτητών.
Η πρώτη εκδοχή της ονομασίας του, αποδίδεται σ΄ έναν Φράγκο Επίσκοπο γύρω στο 1200 μ.Χ , ο οποίος το αποκαλούσε: De l' eau – ντελό (γαλλικά το νερό). To 1686, η Βενετική ομάδα με τον Αντιναύαρχο Μοροζίνη, κατέπλευσε στο λιμάνι του Τολού από την Κρήτη, με σκοπό την κατάληψη του τουρκοκρατούμενου Ναυπλίου. Στην περίοδο αυτή χρεώνεται, η δεύτερη εκδοχή της ονομασίας του Τολού. Οι Βενετοί το αποκάλεσαν Port d Aulon (λιμάνι της Αυλώνας). Σημεία αναφοράς εκείνης και της μεταγενέστερης εποχής, τα τείχη και το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής στην κορυφή του Δασκαλειού, ένα μικρό νησάκι κρυμμένο πίσω από τη Νήσο Ρόμβη. Στο Δασκαλειό, την περίοδο της τουρκοκρατίας, λειτουργούσε σύμφωνα με την παράδοση κρυφό σχολειό για τα παιδιά των ψαράδων της γύρω περιοχής.
Το 1834, με Βασιλικό Διάταγμα αρθ. 1651, της 13ης Οκτωβρίου περί οικισμού των Κρητών, το Τολό ανακηρύσσεται επίσημα ως οικισμός, με την ονομασία «Δήμος Μινώας» και περιελάμβάνε και τους οικισμούς Ίρια, Αυγό και Σωληνάρι. Πιθανολογείται ότι πολλοί από τους Κρήτες αποίκους ήταν απόγονοι του Μοροζίνη. Στους κατοίκους δόθηκαν ανά οικογένεια 300 δρχ, 1 βόδι, γεωργικά εργαλεία και από 30-50 εκτάρια γης.
Οι κάτοικοι όμως μη γνωρίζοντας πολλά από γεωργία, στράφηκαν πολύ σύντομα στη μεγάλη τους αγάπη, τη θάλασσα, μια σχέση που κρατά ως σήμερα, καθώς το Τολό διαθέτει το μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο της Αργολίδας. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στο Τολό εγκαταστάθηκε Ναυαρχείο του γερμανικού και ιταλικού στόλου. Οι κάτοικοι υπέφεραν, καθώς οι άνδρες υποχρεώνονταν να παραδίδουν την ψαριά τους στους κατακτητές και τα γυναικόπαιδα να τους υπηρετούν.
Από τα μέσα του 20ου αιώνα με υπόβαθρο τη φυσική ομορφιά του κόλπου, την ηρεμία του τοπίου και τους κοντινούς αρχαιολογικούς χώρους, το Τολό αλλάζει και μετατρέπεται σε μια διαίτερα αναγνωρίσιμη περιοχή διαρκώς εξελισσόμενη τουριστικά, φιλοξενώντας επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό του τα τρία νησάκια που στολίζουν τον κόλπο του, το Κορωνήσι, η Ρόμβη ή νησί της Αφροδίτης και το Δασκαλειό.